Zapewne mało kto jest w stanie wyobrazić sobie święta Bożego Narodzenia bez przystrojonego drzewka iglastego. Zapach lasu i wspólne przystrajanie to najbardziej niecierpliwie oczekiwane oznaki zbliżających się świąt. Co wiemy na temat tej tradycji? Skąd wzięła się choinka i od jak dawna gości w polskich domach?

Niemieckie korzenie ubierania choinki

Przystrajanie świątecznego drzewka jest w Polsce tradycją stosunkowo młodą. Pierwszym europejskim krajem, w którym pojawiły się choinki, były Niemcy. Żyjący na przełomie XV i XVI wieku reformator Marcin Luter był podobno jednym ze zwolenników tego pomysłu. Do Polski zwyczaj dotarł jednak o wiele później, bo dopiero pod koniec XVIII wieku. W dużym stopniu przyczyniło się do tego nastanie zaboru pruskiego.

Podłaźniczka, czyli ubieranie choinki dawniej

Zwyczaj ubierania drzewka pojawił się w Polsce dość późno. Nie znaczy to jednak, że nie można doszukać się w historii jego wcześniejszych odpowiedników. Jednym z najbardziej popularnych była tak zwana podłaźniczka. Najczęściej gałązka lub czubek drzewa iglastego ozdabiany i wieszany pod stropem. Dopatrywać się w nim można echa prasłowiańskich zwyczajów związanych z obchodzeniem Szczodrych Godów. Tradycja ta była szczególnie rozpowszechniony na południu kraju, a w niektórych wsiach praktykowano ją aż do lat 20. XX wieku. Inną wersją ozdoby świątecznej był tzw. Diduch, czyli dziad. Pierwszy snop zboża skoszony w czasie żniw zachowywano i ustawiano w czasie grudniowych świąt kłosem do góry. Miał gwarantować urodzaj w kolejnym sezonie.

Dlaczego ubieramy choinkę – symbolika

Wiecznie zielone drzewko uznawane było w tradycji przedchrześcijańskiej za symbol życia i odrodzenia. W wierzeniach pradawnych Słowian ogromną rolę odgrywała cykliczność wydarzeń. Dlatego celebracja corocznego odradzania się natury była szczególnie ważna. Obchodzone zimą Święto Godowe wiązało się z rozpoczęciem nowego roku solarnego. Dobór wieszanych na gałęziach ozdób również nie był bez znaczenia. Jabłka symbolizowały zdrowie i urodę, orzechy miały przynosić domownikom siłę i dobrobyt. Światło świec miało stanowić ochronę przed ciemnościami i złem. W tradycji chrześcijańskiej odnaleźć można odmienną symbolikę poszczególnych elementów. Choinka z jabłkami ma być analogią rajskiego drzewa z zakazanymi owocami. Światełka (wcześniej świeczki) wskazują drogę wyznaczoną przez Chrystusa, łańcuchy to symbol zniewolenia grzechem, a wizerunki aniołów mają zapewniać domostwu swoją opiekę. W niektórych domach wiesza się również dzwoneczki, które mają ogłaszać dobrą nowinę.

Tradycja ubierania choinki

Jak zmienił się zwyczaj ubierania choinki

Dawniej w każdym domu pojawiało się naturalne drzewko iglaste. Koniecznie przynoszone przez pana domu w wigilijny poranek. Wieszano na nim głównie owoce, orzechy i domowe słodkości. Popularnością cieszyły się również wykonywane samodzielnie ozdoby (sprawdź ofertę – https://malafabryczka.pl/kategoria/ozdoby-choinkowe/527). Przygotowywano więc łańcuchy z bibuły i wycinanki z papieru. Na gałęziach nie mogło zabraknąć najładniejszych spośród nazbieranych i ususzonych szyszek. Dziś wiele osób decyduje się na sztuczne drzewka, które ubierane są często na kilka dni przed świętami. Branża produkcji świątecznych ozdób rozwinęła się w bardzo dużym stopniu, dlatego większość dekoracji kupowana jest w sklepach. Wystrój dzisiejszych choinek jest często przemyślnie aranżowany, a ozdoby biorą udział w konkursach. Warto jednak pamiętać o symbolice poszczególnych elementów i znaczeniu tej dekoracji. Mimo popularności, jaką cieszą się strojone drzewka, dobrze jest zadbać o to, aby i historie o podłaźniczkach i Diduchach zostały przekazane potomnym.